Atopisch eczeem

Constitutioneel eczeem, atopisch eczeem of atopische dermatitis is een chronische aandoening en tevens de meest voorkomende* vorm van eczeem. Deze vorm is een uiting van een atopische aanleg, dat wil zeggen een neiging tot allergisch reageren, door een overactief immuunsysteem.

Typische kenmerken zijn een algehele droge tot extreem droge en gevoelige huid en rode, jeukende eczeemplekken. Die manifesteren zich vooral in de huidplooien, in het gezicht en op de hals, maar kunnen op alle lichaamsdelen voorkomen. De huidletsels kunnen nattend of droog en schilferend zijn.

Atopische dermatitis veroorzaakt veel jeuk. De overgevoelige huid wordt extra beschadigd door het herhaaldelijk krabben of wrijven. Het krabben biedt tijdelijke verlichting, maar komt in alle hevigheid terug wanneer de krabletsels genezen. Daarom spreekt men van de jeuk-krabcyclus. Het is vaak moeilijk voor een patiënt om uit deze vicieuze cirkel te geraken. Door de krabwondjes en de verstoorde huidbarrière is er bovendien een risico op secundaire infectie, te herkennen aan een geelachtige korst of met pus gevulde blaasjes. Na langere tijd kan de huid op typische eczeemplekken dikker en stugger worden van het herhaald krabben en wrijven.

Atopisch eczeem komt voor bij ongeveer 1 op 5 kinderen en bij naar schatting 3% van de volwassenen. De ziekte komt vaker voor in stedelijk gebied en westerse landen, wat een link met levensstijl of vervuiling kan suggereren. Het eczeem begint vaak al in de vroege kindertijd, zelfs in de eerste zes maanden. Een typische ’verklikker’ is de extra plooi in het onderste ooglid. Bij sommige patiënten kan het eczeem na de kindertijd verdwijnen, maar bij anderen is er een cyclisch karakter (d.w.z. een opeenvolging van goede en slechte periodes) en komt het eczeem na verloop van tijd weer terug. Mensen met atopische dermatitis kunnen ook andere atopische ziektebeelden vertonen of ontwikkelen, zoals astma, allergische rhinitis en soms voedselallergie.

Atopisch eczeem is niet te genezen. U kunt het enkel zo goed mogelijk onder controle proberen te krijgen, door uw huid dagelijks te verzorgen, door een voorgeschreven behandeling nauwkeurig te volgen en te leren leven met de symptomen.

*Volgens CM

Wat zijn de oorzaken van atopische dermatitis?

De specifieke oorzaak van atopisch eczeem is nog niet helemaal bekend. Onderzoekers hebben ondertussen wel ontdekt dat een combinatie van genetische en omgevingsfactoren bijdragen tot atopisch eczeem. 

  1. Mensen met atopisch eczeem hebben een mutatie in hun genen die verantwoordelijk zijn voor de productie van filaggrine. Deze filaggrine is een eiwit dat bijdraagt tot de goede en gezonde werking van de opperhuid. Het creëert namelijk een film die bescherming biedt tegen bacteriën en virussen en die tevens de huid gehydrateerd houdt. Mensen met atopische dermatitis hebben een tekort aan filaggrine, waardoor zij een droge huid hebben die extra gevoelig is voor prikkels en jeuk en waardoor allergenen dieper in de huid kunnen doordringen.
  2. De verstoorde huidbarrière betekent ook meer risico op bacteriële en virale infecties van de huid (herpes simplex, impetigo enz.). Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat mensen met atopisch eczeem vaak een overpopulatie van de Staphylococcus Aureus bacterie hebben. Er is een piek in de aanwezigheid van S. Aureus net voor een opstoot. De bacterie lijkt de opstoot ook te verergeren, maar dit verband moet nog verder worden onderzocht.
  3. Er is bij atopische dermatitis ook een erfelijke belasting. Indien één ouder atopisch eczeem, astma of hooikoorts heeft dan is er 50% kans dat hun kind op zijn minst één van deze ziekten zal ontwikkelen. Wanneer beide ouders één of meer van deze ziektebeelden hebben is de kans veel groter dat hun kind ook atopisch zal zijn.
  4. Externe prikkels die een opstoot of jeuk uitlokken/versterken zijn:
    – Chemische en cosmetische producten: vb. zepen, shampoo, kuisproducten, parfum, deodorant, make-up
    – Kledij, bv. wollen of andere irriterende stoffen, zelfs grove naden van kledij of etiketten
    – Warmte en zweten
    – Koude en sterke temperatuurschommelingen in de winter drogen de huid verder uit.
    – Allergenen zoals pollen, (uitwerpselen van) huisstofmijt, dieren en schimmels. Uitzonderlijk komt de combinatie met voedselallergie voor.
    – Luchtvervuiling
  5. Interne prikkels die een opstoot of jeuk kunnen uitlokken/versterken zijn:
    – Stress (eczeemklachten kunnen zelf ook voor stress zorgen)
    – Wisselingen in de hormonale balans
    – Ziekte: bij het begin van een ziekte, door bacteriële, virale of schimmelinfectie kan het eczeem verergeren. Bij hoge koorts neemt het eczeem meestal af.

Nummulair eczeem

Nummulair eczeem is een chronische vorm van eczeem die gekenmerkt wordt door rode, schilferende en jeukende huidletsels ter grootte van een muntstuk, met een duidelijke begrenzing. Vandaar ook de naam, die afgeleid is van het Latijns woord ‘nummus’ (munt).

Vaak begint een opstoot met één plek, waarrond andere ronde of ovale en soms natte huidletsels ontstaan. Typische plaatsen waar het eczeem zich manifesteert, zijn de benen en knieplooien, armen, ellebogen en rug. Bij volwassenen komt het vooral voor tussen 40 en 60 jaar.

Ook bij nummulair eczeem is de oorzaak wellicht te zoeken bij een genetische aanleg in samenwerking met externe factoren. Tijdens de winter verergert nummulair eczeem meestal, de zon heeft dan weer een gunstig effect.

Een goede verzorging van de huid kan voldoende zijn. Bij hardnekkige plekken zal de arts een behandeling voorschrijven.

Allergisch contacteczeem

Bij contact van de huid met een bepaald allergeen kan op die plek een rode jeukende eczeemplek ontstaan. Ook lokale schilfering, blaasjes of nattend eczeem kunnen voorkomen. Er zijn twee soorten reacties: onmiddellijk of vertraagd. In dat laatste geval treedt de reactie pas op nadat de huid enkele keren in contact was met het allergeen gedurende weken tot maanden. Voorbeelden van contactallergenen zijn: nikkel (juwelen, BH-sluiting, riem), latex, parfum, kleurstoffen (cosmetica), rubber, dierenhaar, groenten, Typische plekken waar het eczeem zich manifesteert zijn dan ook de handen, de hals en het gezicht, maar in principe kan het op alle delen van het lichaam voorkomen.

 

Contacteczeem treft vermoedelijk 1% van de bevolking. Deze vorm van allergie is niet IgE-gerelateerd, in tegenstelling tot atopisch eczeem, maar kan door middel van de standaard huidtesten worden opgespoord. In de meeste gevallen kan het allergeen worden geïdentificeerd en vormt het vermijden ervan de beste remedie. Dit is echter niet altijd mogelijk. Aanvullend kunnen huidverzorging en eventueel een behandeling bijdragen tot de controle van het eczeem.

Seborroïsch eczeem

Hierbij ontstaan rode plekken met droge of vettige schilfers op plaatsen met veel talgklieren. Vaak komen de huidletsels voor op de hoofdhuid, ter hoogte van de wenkbrauwen en oogleden, in huidplooien en in de gehoorgang.

Seborroïsch eczeem is chronisch en kent een cyclisch verloop. Het komt vooral bij volwassenen voor, maar ook bij zuigelingen. Er is geen link met allergie. Soms kan verwarring optreden met psoriasis, maar daarbij zijn de schilfers dikker en is er vaak een geschiedenis in de familie.

Als behandeling wordt een dagelijkse wasbeurt aangeraden, omdat er een risico is op schimmelgroei. De arts kan een zalf voorschrijven op basis van salicylzuur (dat schilfers doet afnemen) en zwavel. Ook een korte behandeling met cortisone komt voor, om de roodheid en jeuk te bestrijden.

Seborroïsch eczeem komt voor bij 3 tot 5% van de bevolking.

Acrovesiculeus eczeem

(vroeger: dishydrotisch)

Deze vorm van eczeem is een aandoening op de handpalmen, voetzolen of zijkanten van vingers of tenen. Het wordt ook wel eens blaasjeseczeem genoemd (niet te verwarren met urticaria). Op de huid ontstaan lokaal blaasjes ter grootte van een speldenknop, gevuld met vocht. Soms zijn er ook grotere blaasjes. Dit gaat gepaard met jeuk of soms pijn. Bij het openkrabben van de blaasjes is er risico op een infectie.

 

Het is de minst voorkomende vorm van eczeem aan handen en voeten. Symptomen kunnen zich plots manifesteren (acute vorm) of terugkeren met lange tussenpozen (chronische vorm). Wanneer deze symptomen slechts aan één kant voorkomen, moet een schimmel als oorzaak worden uitgesloten. Bij voetschimmel kan bijvoorbeeld een eczeem aan de hand ontstaan. Ook een contactallergie moet worden uitgesloten.